Moje miejsce na ziemi. Cykl zajęć z edukacji regionalnej przygotowujących uczniów do pracy metodą projektów.
Projekt edukacyjny realizowany w SP im. Wł. Szafera w Żarkach w okresie 4.02.2004 – 4.05.2004 w ramach ogólnopolskiej akcji Akademia z klasą – Małe granty.
Autorzy projektu:
Tadeusz Pakuła – nauczyciel języka polskiego; SP im. Wł. Szafera w Żarkach
Katarzyna Samek – nauczycielka historii; SP im. Wł. Szafera w Żarkach
Uczestnicy projektu
W zajęciach biorą udział uczniowie klas IV- VI szkoły podstawowej wykazujacy się zainteresowaniami humanistycznymi, charakteryzujący się pomysłowością, inwencją twórczą, umiejętnością wyszukiwania i opracowywania informacji. Uczniowie ci dostrzegają sens poznawania historii swojej małej ojczyzny oraz promowania jej, zwłaszcza w tak przełomowym dla Polski momencie , jakim jest wstąpienie naszego kraju do Unii Europejskiej. Dzieciom bardzo często nie wystarczają treści edukacji regionalnej realizowane na lekcjach w szkole. Przejawiają inicjatywę, inspirując innych, w tym samych nauczycieli do podejmowania twórczych, oryginalnych przedsięwzięć. Oczekujemy od naszych uczniów także umiejętności organizacyjnych; projekt zakłada organizowanie wystaw, spotkań z ciekawymi ludźmi, wydawanie gazetki. Większość czynności wykonają sami uczniowie. Pod koniec cyklu zajęć uczestnicy zorganizują się w grupy i rozpoczną pracę metodą propjektów. Będzie to ich samodzielna działalność wymagająca umiejętności pracy w zespole. W czasie prezentacji ( ostatniej fazy projektu ) oczekujemy od uczniów inwencji, odwagi wyrażania swoich przekonań i poglądów.
Zakładamy, że uczniowie posiadają podstawową wiedzę na temat swojej małej ojczyzny, potrafią opisać elementy przyrodniczego oraz kulturowego krajobrazu regionu.
Uczniowie wezmą aktywny udział w działaniach inicjujących współpracę naszej szkoły ze szkołą w Niemczech ( SP im. Wł. Szafera w Żarkach rozpoczyna właśnie taką współpracę ).
Cele edukacyjne ( jakie korzyści wyniosą uczniowie z zajęć )
Projekt ma na celu twórcze rozwijanie umiejętności uczniów, którzy posiedli świadomość znaczenia promowania miejscowości, w której mieszkają oraz odkrywania elementów lokalnego krajobrazu mających szansę stać się jego wyróżnikami w zjednoczonej Europie.
Udział w zajęciach pozwoli uczniom rozwinąć zainteresowania humanistyczne, pogłębić wiedzę na temat swojej miejscowości, zdobyć nowe umiejętności organizatorskie i dziennikarskie. Uczeń zaangażowany w realizację projektu z pewnością przekona kolegów do promowania swojego miejsca na ziemi. Niezwykle ważnym aspektem projektu jest kształtowanie postaw otwartych na zmiany w kontekście wstąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej – mamy tu na myśli postawy tolerancji i życzliwości dla innych narodów i kultur. W czasie realizacji projektów uczniowie mogą rozwijać umiejętności związane z pracą w grupie. Projekt rozwija umiejętności planowania pracy, samodzielności, odpowiedzialności, dociekliwości, posługiwanie się różnymi źródłami wiedzy. Nauczyciel dyskretnie kontroluje pracę, dając swoim wychowankom duże pole do popisu.
Cele operacyjne
Uczeń:
przedstawia historię społeczności żydowskiej żyjącej w Żarkach
omawia dzieje stosunków polsko – żydowskich na terenie gminy
ukazuje wpływ kultury żydowskiej na kulturowy wizerunek miasta
opowiada o przeszłości zakonu paulinów w Leśniowie
ukazuje wkład zakonu w Leśniowie do tradycji religijnej i kulturowej miasta
prezentuje lokalne zwyczaje i obyczaje
przedstawia zasady pracy metodą projektów
przygotowuje wystawę prac plastycznych i fotografii
organizuje spotkanie z osobą znającą przeszłość Żarek
redaguje teksty, reportaże związane z problematyką regionalną
opracowuje prezentację multimedialną
przeprowadza wywiad
opracowuje scenariusz przedstawienia dotyczącego przeszłości
nawiązuje kontakty ze środowiskiem lokalnym
korzysta z różnorodnych źródeł informacji ( w tym z Internetu oraz bibliotek znajdujących się poza gminą )
porównuje wybrane elementy przeszłości Polski z podobnymi w historii swojego miasteczka ( np. stosunki polsko – żydowskie)
prognozuje rozwój miasta w najbliższych latach
przedstawia własne wizje rozwoju miasta
pracuje w grupie
integruje wiedzę z różnych przedmiotów
planuje i organizuje własną pracę
wystąpuje publicznie
Ogólny opis projektu
Projekt Moje miejsce na ziemi składa się z 4 bloków tematycznych:
1. O tym, co nas odróżnia od innych.
1. Historia żareckich Żydów.
2. Dzieje zakonu paulinów w Leśniowie.
3. Żarki w Zjednoczonej Europie
Pierwsze zajęcia będą próbą usystematyzowania wiedzy uczniów o swoim regionie.
Następne dwa moduły zakładają szczegółowe zapoznanie się z problematyką historyczną, która ma chyba najważniejszy wpływ na współczesne oblicze miasteczka, kulturę i postawy ludzi. Ostatnie zagadnienie uzmysłowi dzieciom potrzebę promowania swojej miejscowości. Uważamy, że tylko uczeń bardzo dobrze znający atuty swojego miejsca na ziemi może bez żadnych kompleksów nawiązywać kontakty z rówieśnikami w całej Europie.
Prowadzenie zajęć przez historyka i polonistę pozwoli na wieloaspektowe omówienie w/w zagadnień przy zastosowaniu różnorodnych metod i form nauczania. W czasie spotkań uczniowie zostaną zapoznani z różnymi sposobami zdobywania i opracowywania informacji, nauczą się selekcjonować fakty, dokonywać własnych wyborów, twórczo oceniać zjawiska społeczne.
Nadrzędnym celem naszego przedsięwzięcia jest przybliżenie uczniom metody projektów. Merytoryczne ramy projektu określone zostaną na początku cyklu zajęć . Pod koniec uczniowie sami wybierają szczegółowe problemy do rozwiązania. Wybór uczniów powinien być świadomy, ponieważ na zajęciach zdobędą szczegółową wiedzę i poznają różnorodne formy opracowywania materiału. Nasi uczniowie podzieleni zostaną na 3- osobowe grupy. Zadanie każdej to przygotownie prezentacji będącej wynikiem pracy nad wybranym przez siebie projektem. Główny cel prezentacji - ukazanie walorów swojego miasteczka, wyeksponowanie najważniejszych elementów lokalnego krajobrazu, przedstawienie perpektyw rozwoju Żarek w zjednoczonej Europie. Uczniowie pracują samodzielnie, ale oczywiście korzystają z wiedzy i umiejętności zdobytych w czasie spotkań z nauczycielami. Zaproponowane przez nas tematy ( realizowane na zajęciach ) nie muszą stać się punktem wyjścia do opracowania własnej prezetacji. Uczniowie sami zdecydują, czy zaakcentować w swoich pracach omawiane wspólnie zagadnienia, czy sięgnąć po zupełnie nowe, ważne z ich punktu widzenia.
Decyzję dotyczącą form prezentacji (ostatni etap metody projektów) podejmą uczniowie.
Przewidywane tematy uczniów:
- Klasztor w Leśniowie jako cel wycieczek z kraju i Europy.
- Targ w Żarkach i jego perspektywy rozwoju.
- Rzemiosło szewskie i jego rozwój w przyszłości.
- Śladami przeszłości żydowskiej.
Tematy, metody i formy prowadzenia zajęć
Każdy temat realizowany jest na zajęciach trwających 2 godz. lekcyjne. Niektóre zagadnienia wymagać będą większej liczby godzin ( np. temat I 2, który zrealizowany zostanie w Bibliotece Śląskiej w Katowicach- około 6 godz. ) Każdy z nauczycieli poświęci dodatkowo kilka godzin na spisanie kontraktów, a następnie konsultacje z grupami.
I. O tym, co nas odróżnia od innych.
1. Jaki jest cel naszych spotkań? (przybliżenie metody projektów) - rozmowa nauczająca, burza mózgów - Co warto promować ; praca indywidualna i w grupach.
2. Poszukujemy informacji o naszym miasteczku - wycieczka do Biblioteki Śląskiej w Katowicach , praca pod kierunkiem nauczyciela z wykorzystaniem wydawnictw regionalnych; praca w grupach.
3. Co wiemy o naszej małej ojczyźnie - lekcja z wykorzystaniem komputerów i autorskiej prezentacji multimedialnej Czy znasz przeszłość Żarek, prezentacja materiałów filmowych nt. Żarek; praca w grupach.
II. Historia żareckich Żydów.
1. Żydzi w Polsce - referaty uczniów, prezentacja opracowań, materiałów; opracowanie gazetki poświęconej problematyce żydowskiej; praca w grupach
2. Wielowiekowa historia Żydów w Żarkach - spotkanie z p. H. Rakowskim, jego wykład, pogadanka, prezentacja starych dokumentów i fotografii; wywiad dla gazetki.
3. Kto ratuje życie ludzkie, ratuje cały świat - przedstawienie wyników zbierania informacji n/t rodziny Płaczków odznaczonej medalem; drama.
4. Przy szabasowych świecach - poznajemy kulturę żydowską - drama - grupa prezentuje wybrany przez siebie zwyczaj; opracowanie słownika wyrazów związanych z kulturą żydowską.
III. Dzieje zakonu paulinów w Leśniowie.
1. W klasztorze paulinów - lekcja w klasztorze, wywiad z paulinami, rozmowa nauczająca, przygotownie fotoreportażu i umieszczenie go na stronach www szkoły.
2. Czytamy Kronikę klasztoru w Leśniowie - praca z tekstami źródłowymi, opracowanie kalendarium wydarzeń zwiazanych z zakonem.
3. Przygotowujemy inscenizację legendy o źródełku w Leśniowie - wspólne opracowanie scenariusza, prace nad inscenizacją.
IV. Żarki w Zjednoczonej Europie.
1. Porównujemy Żarki z innymi miastami w Polsce i w Europie - praca z wyk. Internetu.
2. Rozmawiamy o perspektywach rozwoju naszego miasta - wywiad z Burmistrzem Mi G i Przewodniczącym Rady Miejskiej, opracowanie tekstów do gazetki.
3. Nasza wizja przyszłości Żarek - debata - Plusy i minusy związane z przyszłością naszego miasteczka po wstąpieniu Polski do Unii; konkurs literacki i plastyczny - Moje miasto za 20 lat.
Przykładowy scenariusz zajęć
I. Temat: Kto ratuje jedno życie, ratuje cały śwait. ( 2 godz. lekcyjne )
II. Cele ogólne:
- zapoznanie uczniów z postawami mieszkańców Żarek w czasie II wojny śwaitowej wobec skazanej na zagładę ludności żydowskiej
- kształtowanie postaw tolerancji, współpracy i solidarności międzyludzkiej
- uświadomienie ogromnej roli działań wszystkich ludzi na rzecz pokoju
III. Cele operacyjne; uczeń:
- korzysta z różnych źródeł informacji
- przedstawia dzieje rodziny Płaczków, która otrzymała medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata
- ocenia postawy ludzi w cazsie II wojny światowej
- jest autorem dramy
- przeprowadza wywiad
IV. Przebieg zajęć.
1. Przygotowanie uczniów do pracy.
Nauczyciel i uczniowie witają zaproszonego gościa - p. Dyrektor S. Nowak.
Nauczyciel wyjaśnia cel zajęć oraz sens zaproszenia Pani Dyrektor - była uczestnikiem obchodów 50. rocznicy powstania Yad Vashem w Izraelu, zna osobiście ocalonego przez rodzinę Płaczków E. Zborowskiego.
2. Rozmowa nauczyciela z uczniami o losach ludności żydowskiej w czasie II wojny światowej i postawach Polaków.
3. Grupa 1. przedstawia dzieje ocalenia Eli Zborowskiego przez rodzinę Płaczków ( opowiadanie przygotowane na podstawie wywiadu ze starszymi mieszkańcami, opracowania Dzieje żareckich Zydów )
W czasie opowiadania uczeń prezentuje zdjęcia, pamiątki, inne materiały związane z tematem.
Odpowiada na pytania uczniów.
Drama w wykonaniu grupy: Wywiad z członkami rodziny Płaczków ( jakie były motywy ich postępowania )
4. Grupa 2. przedstawia losy ocalonego E. Zborowskiego i jego rodziny ( przygotowane na podstawie wywiadu, prasy, rozmów z osobami znającymi osobiście pana Zborowskiego )
Drama w wykonaniu grupy: Refleksje E. Zborowskiego związane z pobytem w Żarkach oraz jego niezwykłym ocaleniem.
5. Uczniowie grupy 3. przeprowadzają wywiad z Panią Dyrektor. Zadają pytania dotyczące pobytu w Izraelu oraz kontaktów z E. Zborowskim.
Pytania zadają pozostali uczniowie .
Pani Dyrektor czyta list od Eli Zborowskiego napisany specjalnie dla uczniów SP w Ż arkach.
6. Uczniowie grupy 4. referują opracowany materiał na temat Yad Vashem. Prezentują zdjęcia, wydawnictwa. Przedstawiają historię medalu Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata - kto otrzymuje i za co.
7. Próba interpretacji myśli: Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat.
7. Dyskusja: Jakie postawy ludzi akceptuję, a jakie neguję.
8. Zadanie dla wszystkich grup: Proszę dokończyć zdanie – Kto niszczy życie ludzkie...
V. Zadanie domowe.
Napisz list do przyjaciela w Niemczech, w którym wyrazisz swoje przekonanie o potrzebie współpracy i solidarności ludzi na całym świecie.
Organizacja zajęć
Zajęcia odbywać się będą po lekcjach. Zorganizujemy także 4 spotkania w czasie ferii zimowych. Kwiecień poświęcony będzie na pracę grup nad swoimi projektami. Konsultacje odbywać się będą po lekcjach raz w tygodniu - każda grupa będzie mogła otrzymać dodatkowe wskazwówki, skorzystać pod kierunkiem nauczyciela z Internetu. 4 maja odbędzie się prezentacja projektów. Wybraliśmy ten dzień, by podkreślić wagę wydarzenia, jakim z pewnością jest wstąpienie naszego kraju do Unii Europejskiej. Chcemy zorganizować imprezę środowiskową w Miejskim Ośrodku Kultury ( dawnej synagodze ), w czasie której zaproszeni goście - władze miasta i mieszkańcy ocenią pracę uczniów naszej szkoły.
Pragniemy przekonać społeczność lokalną, że warto promować miejsce na ziemi, które ma tak wspaniałą przeszłość i ogromne szanse rozwoju w nowej rzeczywistości.